Hafriyat Sürecinde İş Güvenliği Nasıl Sağlanır?

Hafriyat çalışmaları, inşaat sektörünün en temel aşamalarından biridir. Ancak bu süreç, ağır iş makinelerinin, kazı alanlarının ve yoğun saha trafiğinin bir arada bulunduğu yüksek riskli bir çalışma ortamı oluşturur. Bu nedenle hafriyat sürecinde iş güvenliği, hem çalışanların sağlığı hem de projenin verimliliği açısından büyük önem taşır. Profesyonel firmalar, kazı ve dolgu işlemlerini yalnızca teknik bir faaliyet olarak değil, aynı zamanda güvenli bir mühendislik süreci olarak ele alır.

Hafriyat Sürecinde İş Güvenliğinin Önemi

Hafriyat çalışmaları sırasında oluşabilecek en büyük riskler; göçük, devrilme, toprak kayması, makine çarpışmaları, düşme ve toz-gürültü kaynaklı sağlık sorunlarıdır. Bu tür kazalar hem iş kaybına hem de ciddi yaralanmalara neden olabilir. İş güvenliği, bu riskleri en aza indirmek için alınan önlemler bütünüdür.

Modern hafriyat anlayışında önleyici güvenlik yaklaşımı benimsenir. Yani, risk oluşmadan önce gerekli planlama ve önlemler alınır. Böylece hem çalışanlar korunur hem de işin sürekliliği sağlanır.

1. Risk Analizi ve Planlama

İş güvenliğinin ilk adımı, sahada detaylı bir risk analizi yapmaktır. Profesyonel hafriyat firmaları, işe başlamadan önce zemin yapısını, çevredeki binaların konumunu, hava koşullarını ve çalışma alanının fiziksel durumunu analiz eder.

Bu analiz sonucunda olası risk noktaları belirlenir ve kazı derinliği, makine konumları, çalışma yönü gibi detaylar planlanır. Bu adım, kazaların büyük bölümünü önceden engelleyen en kritik aşamadır.

2. Eğitimli ve Yetkin Personel

İş güvenliği yalnızca makinelerle değil, insan faktörüyle sağlanır. Bu nedenle hafriyat firmalarında çalışan personelin eğitimli ve sertifikalı olması gerekir.

Operatörler, iş makinelerini güvenli şekilde kullanma eğitimi almalıdır.

Saha personeli, İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kurallarına hâkim olmalıdır.

Tüm ekip üyeleri, acil durum prosedürlerini bilmelidir.

Eğitimli personel, olası bir tehlikeyi daha başlamadan fark edip önlem alabilir. Bu da iş kazalarının önemli ölçüde azalmasını sağlar.

3. Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)

Hafriyat sahasında çalışan herkesin, uygun kişisel koruyucu ekipmanları kullanması zorunludur. Bu ekipmanlar şunlardır:

Baret: Baş bölgesini düşen cisimlerden korur.

Reflektörlü Yelek: Operatörlerin çalışanları görmesini kolaylaştırır.

Çelik burunlu ayakkabı: Ağır malzemelerin düşme riskine karşı koruma sağlar.

Eldiven: El yaralanmalarını önler.

Toz maskesi ve gözlük: Tozlu ortamlarda solunum ve göz sağlığını korur.

Profesyonel firmalar, sahaya girişte ekipman kontrolü yapar ve eksik donanımla çalışmaya kesinlikle izin vermez.

4. Ekipman ve Makine Bakımı

Hafriyat makineleri, büyük güç üreten ve yüksek risk barındıran ekipmanlardır. Ekskavatör, kepçe, kamyon, dozer ve silindir gibi araçların düzenli bakımı yapılmazsa, arızalar hem kazalara hem de maddi kayıplara yol açabilir.

Bu nedenle;

Her makine için periyodik bakım raporu tutulmalıdır.

Operatörler, çalışma öncesi günlük kontrol listesi oluşturmalıdır.

Hidrolik sistemler, frenler ve ikaz sistemleri düzenli olarak test edilmelidir.

Bakımlı makineler yalnızca güvenliği artırmakla kalmaz, işin verimliliğini de yükseltir.

5. Şantiye Alanında Düzen ve İşaretleme

Düzenli bir şantiye, güvenli bir çalışma ortamı demektir. Hafriyat alanında yaya yolları, araç güzergâhları ve tehlikeli bölgeler açık şekilde işaretlenmelidir.

Uyarı tabelaları kolayca görülecek yerlere yerleştirilmelidir.

Yıkım veya derin kazı yapılan alanlar bariyerlerle çevrilmelidir.

Aydınlatma özellikle gece çalışmalarında yeterli seviyede olmalıdır.

Makine hareket alanına yetkisiz kişilerin girişi engellenmelidir.

Bu düzenlemeler, olası karışıklıkları ve kazaları önlemenin en etkili yoludur.

6. Toprak Kayması ve Göçük Riskine Karşı Önlem

Kazı çalışmaları sırasında en büyük risklerden biri toprak kayması veya göçük oluşumudur. Profesyonel hafriyat ekipleri, bu riski en aza indirmek için belirli teknik önlemler uygular:

Kazı derinliğine göre şev açısı doğru ayarlanır.

Zeminin türüne göre uygun destekleme (istinat) sistemleri kurulur.

Yağışlı havalarda kazı yapılmaması sağlanır.

Zemin suyunun uzaklaştırılması için drenaj sistemi uygulanır.

Bu önlemler, işçilerin güvenliğini korumanın yanı sıra, yapının temel dengesini de sağlar.

7. Toz ve Gürültü Kontrolü

Hafriyat sahalarında toz ve gürültü hem çalışanları hem çevre halkını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle çevreye duyarlı güvenlik önlemleri alınmalıdır:

Su püskürtme sistemleriyle toz bastırılır.

Sessiz motorlu makineler tercih edilir.

Gürültü bariyerleri kullanılarak çevreye yayılma önlenir.

Personel, kulak tıkacı ve solunum maskesiyle korunur.

Bu uygulamalar hem çevreye saygılı bir çalışma ortamı oluşturur hem de sağlık risklerini azaltır.

8. Sürekli Denetim ve İletişim

İş güvenliği, yalnızca başlangıçta alınan önlemlerle sağlanmaz; sürekli denetim ve iletişim gerektirir. Şantiye sorumluları düzenli aralıklarla alan denetimi yapmalı, operatörlerle koordinasyon içinde olmalıdır.

Ayrıca;

Acil durum tatbikatları periyodik olarak yapılmalıdır.

Her vardiya sonunda güvenlik değerlendirmesi raporu hazırlanmalıdır.

Ekip içi iletişim telsiz ve uyarı sistemleriyle güçlendirilmelidir.

Bu şekilde olası bir tehlike anında hızlı müdahale sağlanır.

Sonuç

Hafriyat süreci, doğru yönetilmediğinde yüksek risk barındıran bir iştir. Ancak profesyonel ekipler, modern ekipmanlar ve titiz iş güvenliği uygulamaları sayesinde bu riskler minimuma indirilebilir.

İş güvenliği sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda kaliteli hizmetin göstergesidir. Planlı çalışma, eğitimli personel ve düzenli denetimlerle, hem çalışanların hem de çevrenin güvenliği korunur.

Unutmayın; sağlam bir yapı, güvenli bir hafriyat süreciyle başlar.